18 ve 19. Yüzyıllarda Buhara Emirliği'nin Durumu

Buhara’da 18. Yüzyılın ortasında yeni bir hanedan iş başına geldi. Atalık Muhammed Rahim Mangıt hanedanını kurdu. Atalık Muhammed Rahim, atalık ünvanını bırakarak. Emir ünvanını kullanmaya başladı. Bu hanedan 1920’ye kadar devam etti. 1758-1785 yılları arasında Emir Danyal iş başında idi. Uzun bir hakimiyet dönemi olmasına rağmen, etkili bir yönetim ortaya koyamadı. Bu sebeple tahttan indirilerek yerine Şah Murat getirildi (1785-1800). Şah Murat bilimi seven bir emir olarak tanımıştı. Eğitim kurumlarına büyük önem verdi. Bunun yanında özellikle adil tavırları nedeniyle halk tarafından çok sevilmekteydi. 1801-1826 yılları arasında Emir Said Haydar başta bulunuyordu. Emir Said Haydar başarılı bir emirdi. Hive ve İran kuvvetlerinin saldırılarına başarı ile karşı koydu. Ülkesini iyi bir biçimde yönetmeye özen gösterdi. 1826’da vefat etti. Yerine önce oğlu Hüseyin geçti, o çok kısa bir süre sonra öldürülünce, diğer oğlu Nasrullah tahta çıktı.
Emir Nasrullah hakimiyetinin ilk yıllarında, rakiplerini ve ayrılıkçı güçleri bertaraf ettikten sonra, örnek fakat baskıcı bir yönetici olarak görünür. Onun politikası profesyonel bir ordu kurarak merkeziyetçi bir sistem oluşturmaktı. Emir, sipahiler ve feodal askerleri ezerken yerine bir askeri birlik kurdu ve ordusuna top temin etmeye çalıştı. Bu orduyu ilk defa Buhara’dan uzun bir müddet bağımsız yaşayan Şehr-i Sebz’in inatçı halkına karşı kullandı.
Yönünü Hokand’a çeviren Nasrullah’ın bahanesi Hokand Hanı tarafından 1839’da inşa edilen Pişagar kalesinin kendi topraklarına çok yakın olmasıydı. Emir kalenin toprakları üzerinde kurulduğunu ilan ederek yıkılmasını talep etti. İsteği yerine getirilmezse Pişagar’a karşı saldırıya geçeceğini bildirdi. Hocend Beyleriyle birleşen Hokand Hanı Emir’le karşılaşmak için yola çıktı fakat Buharalıların ani bir saldırısı üzerine kuşatılmış olan kaleyi kendi kaderine terk etti. Ağustos 1840’da kale toplar ve yeni ordunun yardımıyla ele geçirildi. Birliklerini güçlendiren ve elindeki top sayısını artıran Emir, 21 Eylül 1841’de Yom’u ele geçirdi. 27’sinde Zamin’i sonra Uratepe’yi yağma etti ve 8 Ekimde Hocend’e girdi. Emir’in bu ilerleyişi karşısında Hokand Hanı ona vergi vermeyi, metbu olarak tanımayı, Hocend’e kadar tüm toprakları teslim etmeyi, hutbelerde adını okutmayı ve paralara isminin yazılmasını kabul eden bir anlaşma önerdi. Özbekler arasındaki ortak hoşnutsuzluk nedeniyle Emir bu barış teklifini memnuniyetle kabul etti.
Hokand Hanı kısa bir süre sonra Buharalıların ele geçirdiği toprakların hepsini Uratepe’ye kadar yeniden ele geçirdi. Bunun intikamını almak için 2 Nisan 1842’de tekrar sefere çıkan Emir Hocend’i hızla ele geçirdi. Margilan’da ele geçirilen Hokand Hanı ve ailesinin tüm erkek fertleri idam edildi. Taraftarlarının bir kısmı da idam edildi ve mallarına el konuldu.
İngiltere ve Rusya’nın Asya’daki rekabetleri de Buhara Emirliği’nin durumunu etkiledi. Rusya’da ticari gayeler ve daimi düşmanları olan Hiveliler ve Kazaklara karşı faydalı bir müttefik bulmak gayesiyle Buhara’ya çoğu gizli olmak üzere heyetler göndermişti. Bunlardan biri olan Dr. Demaisons 1834’de molla kıyafetinde , bir diğeri olan Vitkovitch de 1835’de Buhara’ya gitmişti. Buhara’yı ziyaret eden ilk İngiliz olan Kaptan Burnes yüzyılın sonunda politik gayelerden ziyade Orta Asya hakkında bilgi kazanmak ve bu yolda bir kılavuz olma gibi amaçlar taşıyordu. 1836’da Rusya’nın Orenburg valisi Emir’e;Buharalıların dostluğunu talep eden, bir mektup yazdı ve bu mektubunda Hiveli ve Kazakların pek çok Rus’u esir olarak tutmaları ve düşmanca hareketlerini şikayet etti ve Buhara’da bulunan Rus esirlerin salıverilmesi konusunda talepte bulundu. . 1836’da Kurban Beg Aşurbek, Emir’in elçisi olarak Orsk kalesine ulaştı. Sonra St Petersburg’a gitti ve efendisinin Ruslarla kurmak istediği dostça münasebetleri bildirdi ki İngilizler bu sırada Buhara’yla ticaret yolunu açmak ve ittifak teklifi için temsilciler göndermişlerdi.